قطع کتاب به ابعاد و اندازه کتاب گفته می‌شود و انتخاب آن بر روی ظاهر، خوانایی و کاربرد کتاب تاثیرگذار است. هر قطع کتاب، بسته به ابعاد و اندازه، کاربرد خاص خود را دارد. در ادامه به بررسی انواع مختلف قطع کتاب و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم.
عوامل موثر در انتخاب قطع کتاب
- نوع محتوا: کتابهای رمان، علمی، کودک و نوجوان، مذهبی و … هر کدام به قطع خاصی نیاز دارند.
- هدف از چاپ: آیا کتاب برای مطالعه طولانی مدت، حمل آسان یا نمایش در قفسه کتاب طراحی شده است؟
- تعداد صفحات: کتابهای با تعداد صفحات کم یا زیاد، قطع‌های متفاوتی را می‌طلبند.
- نوع جلد: جلد سخت یا نرم، بر انتخاب قطع تاثیرگذار است.
- هزینه چاپ: قطع کتاب بر هزینه‌های چاپ تاثیرگذار است.
معرفی قعط کتابهای رایج در ایران
سررسید وزیری
این سررسید ها در ابعاد 16/5 × 23 سانتی متر چاپ می شوند که به دلیل داشتن این ابعاد و فضای نوشتن بیشتر محبوبیت بیشتری دارد. بنابراین می توان گفت که سررسید وزیری از سررسیدهای رایج و مرسوم میان مردم بوده و برای استفاده روزانه بسیار مناسب است. اما برای حمل روزانه به دلیل اندازه بزرگ کاربرد زیادی ندارد و می توانید آن را برای استفاده روی میز کار و مطالعه انتخاب کنید. البته این را هم می توان گفت که اندازه سالنامه های وزیری بین 13 × 20 سانتی متر تا 20 × 26 سانتی متر متغیر است.
رحلی ( مدیران )
نوعی سررسید که اندازه آن نسبت به دیگر سالنامه ها بزرگتر بوده و حدودا 21 × 28 سانتی متر است. این نوع سالنامه به دلیل ابعاد بزرگ و قیمت بالا توسط اشخاص کمتری استفاده می شود و همچون نام دیگری که دارد، مورد توجه مدیران قرار گرفته است. اما باید این را هم در نظر گرفت که در دست داشتن سررسید مدیران جلوه دیگری به ظاهر شما خواهد داد، چنان که همه شما را مدیر یا فردی بزرگ و هدفمند می پندارند. اندازه این نوع سالنامه به برگه های A4 نزدیک است. نوعی رحلی بزرگ نیز چاپ می شود که ابعادی حدود 24 × 34 سانتی متر دارد.
رقعی
این نوع سالنامه در ابعاد 14 × 21 سانتی متر تولید و عرضه می شود که اندازه مناسبی دارد. بنابراین به دلیل سبکی وزن و خوش دستی آن یکی از سالنامه های محبوب نزد افراد است. این نوع سررسید در دست همگان دیده می شود و حمل آن به راحتی انجام می گیرد.
جیبی
اندازه این نوع سررسید به ابعاد 10 × 14/5 سانتی متر بوده و جیبی است. اگر به دنبال سالنامه ای هستید که همیشه همراه شما باشد تا از تاریخ ها مطلع باشید و برنامه های خود را در آن یادداشت کنید، بهترین انتخاب برای شما سررسید جیبی است.
خشتی
نوعی سالنامه که به صورت مربعی تولید و عرضه می شود. قطع خشتی در اندازه های 19 × 19 سانتی متر و 22 × 22 سانتی متر است که سالها پیش کتابها را با این اندازه برش می دادند و امروزه نیز اکثر کتاب های داستان کودکان مربعی و با قطع خشتی چاپ می شوند.
اما سررسید های خشتی در سایزهای بزرگ به ابعاد 21 × 21 سانتی متر و در ابعاد کوچکتر یعنی 16 × 16 سانتی متر و 17 × 17 سانتی متر تولید می شوند.
این سالنامه به دلیل مربعی شکل بودن که امروزه طرفدار زیادی ندارد و دلایل دیگر کمتر به چاپ می رسد. این دلایل شامل قیمت بالا و سختی طراحی محتوای صفحات است.
پالتویی
سالنامه پالتویی در ابعاد 11/5 × 17 سانتی متر تا 12 × 22/5 سانتی متر به صورت متغیر و با نام های کوچک و بزرگ تولید شده و مانند سررسید های جیبی به آسانی حمل می شوند. این نوع سالنامه به دلیل جیبی بودن و قیمت کمتر نسبت به دیگر سالنامه ها محبوبیت بیشتری نزد مخاطبان دارد.
اروپایی
اروپایی که نوعی قطع برای اندازه سررسید هاست نیز اندازه ای متغیر دارد که می توان گفت در ابعادی از 10 × 14 سانتی متر تا حدود 12 × 21 سانتی متر چاپ می شوند. این نوع سررسید ابعاد مناسبی دارد و به دلیل خوش دستی قطع آن، مورد توجه همگان قرار گرفته است.
اگر تمامی این اندازه ها را با اختلاف اندازه در جای دیگری مشاهده کردید اصلا متعجب نشوید، زیرا بعضی دیگر از تولید کننده ها اندازه جلد سررسید را به جای اندازه برگه های آن که استاندارد هستند، تعبیه می کنند. همچنین بعضی دیگر از اندازه ها با اختلاف جزئی هنگام برش و یا در نظر گرفتن حاشیه ها به وجود می آیند.
